Người Công giáo giúp chuẩn bị cho tiến trình hòa bình tại khu vực Basque như thế nào?

Các nhà lãnh đạo Giáo hội đóng một vai trò tại một số giai đoạn trong việc tổ chức đối thoại giữa ETA và chính phủ Tây Ban Nha

Trong một tuyên bố được công bố với phương tiện truyền thông Tây Ban Nha vào ngày 3 tháng 5, tổ chức ly khai Basque ETA, đã tuyên bố giải thể và chấm dứt hoạt động chính trị của mình sau nhiều thập kỷ hoạt động khủng bố.

“ETA đã hoàn toàn phá hủy tất cả các cấu trúc của nó”, nhóm này công bố trong một “tuyên bố cuối cùng” được đánh dấu bằng con dấu của mình. “ETA tuyên bố rằng tổ chức này đã chấm dứt mọi hoạt động chính trị của nó”.

Tuyên bố theo sau một yêu cầu gần đây của ETA kêu gọi sự tha thứ từ các nạn nhân của mình. Tuyên bố cũng đươc đưa ra ngay trước “hội nghị hòa bình quốc tế lần thứ hai về xứ sở Basque”, vốn sẽ diễn ra vào ngày 4 tháng 5 tại Cambo-les-bains, tại khu vực Basque thuộc miền nam nước Pháp.

Giáo hội Công giáo đóng vai trò gì trong những tiến triển này?

Các giám mục đến từ 5 giáo phận khu vực Basque (Đức Giám mục Marc Aillet Địa phận Bayonne, Giám mục Mario Iceta Địa phận Bilbao, Giám mục Juan Carlos Elizalde Địa phận Vitoria, Đức Giám mục José Ignacio Munilla Địa phận San Sebastian, Tổng giám mục Francisco Pérez Địa phận Pamplona và Tudeal) sẽ không tham dự hội nghị tuần này.

Mặc dù họ cũng yêu cầu sự tha thứ trong một bức thư được công bố vào ngày 23 tháng 4 vì “sự đồng lõa, mơ hồ và thiếu sót” liên quan đến ETA, họ không muốn tham gia vào “tiếnn trình hòa bình”.

“Thật đáng tiếc là họ không muốn đóng một vai trò lớn hơn trong tiến trình hòa bình mặc dù họ không phản đối nó”, Maite Irazoqui, đến từ “Atxik Berrituz”, Tập hợp các Kitô hữu vì Hòa bình (Christian Collective for Peace) ở xứ Basque cho biết.

“Chúng tôi đã tổ chức các buổi canh thức cầu nguyện, nơi mà chúng tôi đã mời các nạn nhân, các cựu tù nhân xứ Basque và những người khác muốn lên tiếng”, bà Irazoqui cho biết thêm.

“Phải mất nhiều công sức để tiếp cận với tất cả những người không phải là các chiến binh và không được sử dụng để đối phó với những vấn đề như vậy”, bà Irazoqui nói.

“Vẫn còn nhiều việc phải làm để làm nguôi ngoai tâm hồn của tất cả những ai đã chịu đựng cuộc xung đột”, Mikel Epalza, một linh mục tuyên úy cho các thuyền viên tại Saint Jean de Luz et Ciboure, cho biết.

“Những kẻ thù trước kia vẫn có khả thể nói chuyện và các nạn nhân từ mọi phía cần được lắng nghe”, linh mục Epalza nói.

“Trong 40 năm, sự phối hợp của các linh mục ở xứ Basque đã đóng vai trò như là một hòa giải viên trong một loạt những nỗ lực nhằm làm cho ETA hiểu được sự cần thiết của hòa bình và đồng thời làm cho chính quyền hiểu được sự cần thiết phải tôn trọng nhân quyền”, linh mục Epalza nói.

Trong nhiều dịp khác nhau, các nhà lãnh đạo giáo hội cũng tạo điều kiện cho việc đối thoại giữa các thành viên ETA và chính phủ Tây Ban Nha.

Trong những năm 1990, cộng đồng Saint’Egidio đóng vai trò trung gian giữa chính phủ Aznar và ETA.

Đức Tổng Giám mục Matteo Zuppi Địa phận Bologna đã tham dự buổi bàn giao khí giới của ETA cho cảnh sát hôm 8 tháng Tư vừa qua.

Năm 1998, Đức Giám mục Juan Mari Uriarte, sau đó là Giám mục Địa phận Zamora, đã thiết lập mối liên hệ giữa Tây Ban Nha và ETA, dẫn đến thỏa thuận ngừng bắn kéo dài trong vài tháng.

“Juan Mari Uriarte đã thành công trong việc tổ chức một cuộc họp bí mật ở Thụy Sĩ giữa ba thành viên của chính phủ và hai thành viên thuộc ETA”, Imanol Murua Uria, giáo sư tại Đại học Basque và tác giả về một nghiên cứu vào năm 2010 về các cuộc đàm phán giữa ETA và Tây Ban Nha, giải thích.

“Các nhà lãnh đạo Giáo hội cũng đã thành công trong việc chuẩn bị nền tảng cho một cuộc trao đổi vào năm 2006, mặc dù họ không trực tiếp tham gia vào việc tổ chức cuộc họp.

“Tuy nhiên, tôi cũng biết rằng đã có một số chuyến đi đến Vatican trong suốt khoảng thời gian đó để cố gắng có được sự hỗ trợ chính thức cho tiến trình hòa bình”.

“Vào thời điểm đó, Đức Giáo Hoàng đã không giữ một vị thế nào nhưng Ngài nhìn một cách tích cực vào thỏa thuận ngừng bắn theo sau đó”, giáo sư Uria nói.

Mười hai năm sau, việc giải thể ETA cuối cùng đã được công bố.

“Khoảng thời gian hai phe đảng sử dụng sự đau khổ như một vũ khí chính trị giỡ đây đã kết thúc”, Mikel Epalza nói.

“Hội nghị quốc tế ở Cambo sẽ chính là sự khởi đầu của một trang lịch sử mới được viết bởi tất cả mọi người dân ở xứ Basque”, ông cho biết.

 Minh Tuệ chuyển ngữ